11 juli 2020
De Napolitaanse romans, deel 4

De naam Lila verschijnt direct in de eerste zin en dat is het geval in elk boek van deze vierdelige serie. Lila beheerst Elena’s leven, tegen wil een dank. Haar vriendschap is in feite onvoorwaardelijk, nooit komt ze los van haar jeugdvriendin. Toch ziet ze Lila\’s ware karakter wel, ze noemt haar regelmatig vals en gemeen en ze schets, steeds meer naarmate het verhaal vordert, haar het beeld van een excentrieke, eenzame vrouw die meestal hatelijk reageert. Terwijl Elena zelf altijd een pleaser blijft.
De vier delen vormen Eigenlijk één lang verhaal, het een deel gaat naadloos door in het volgende. Het is alleen maar in vier stukken gehakt omdat het anders een veel te dik boek zou zijn. En ook na het slot van het laatste deel eindigt het niet. Levens lopen door, vragen blijven onbeantwoord.
Ik blond, zij donker, ik rustig, zij nerveus, ik aardig, zij vals, wij met z’n tweeën, elkaars tegenpolen en toch eensgezind.
Het verhaal van het verloren kind bestrijkt een periode dertig jaar, een veel langere periode dan de andere delen. De gaten in tijd zijn groot. Waar in het eerste deel de vriendinnen dagelijks deel uitmaakten van elkaars leven, begint in het tweede de verwijdering. Dankzij het contact dat Elena wel regelmatig met Lila had, bleven we nog wel goed op de hoogte van haar wederwaardigheden. Dat werd al een stuk minder in deel drie. Lina raakte op afstand, ook fysiek. Zij kwam Napels niet uit, terwijl Elena zich vestigde in Pisa, Milaan en Florence. Elena’s eigen leven schoof nu op de voorgrond, een leven zonder Lila, maar tegelijk zat haar vriendin in alles wat ze deed.
In dit vierde deel van de Napolitaanse romans zien de vrouwen elkaar weer veel vaker, er is toenadering, omdat Elena weer terugkeert in het gevaarlijke Napels. Fysiek wonen de vrouwen dichterbij elkaar dan ooit. Maar ondanks dat blijft Lila, die zich heeft opgewerkt tot succesvol ondernemer, op afstand. Haar succes heeft haar steeds dichter bij de Napolitaanse corruptie en criminaliteit gebracht. De vertrouwelijkheid van vroeger tussen de vriendinnen is niet terug, maar de rivaliteit is nooit weggeweest, net zo min als de voortdurende aantrekking en afstoting die hun relatie kenmerkt.
Welke relatie Elena ook aangaat, altijd is daar Lila’s onderhuidse invloed en stekelige bemoeienis. Ondanks haar voornemens om het anders te doen, blijft Lila’s mening voor Elena van belang. Hierdoor kan ze nooit echt tot rust komen.
O, ik begreep waarom Enzo was weggegaan. Het was te pijnlijk geworden om met haar te leven.
Elena doet er alles aan om met haar intellectuele prestaties Lila de baas te blijven, uit alle macht wil ze hierin de betere zijn en alle pogingen van Lila om haar te evenaren – hoewel ze niet eens zeker weet waar Lila werkelijk mee bezig is – verafschuwt ze, al zal ze dat nooit toegeven. Uiteindelijk is het inzicht onvermijdelijk dat Lila iedereen de baas is en blijft.
Ik hield van Lila. Ik wilde dat ze zou voortbestaan. Maar ik wilde wel degene zijn die dat liet gebeuren. Ik was ervan overtuigd dat zij mij die taak zelf had toegewezen toen ze nog jong was.
Ik heb genoten van deze vier Napolitaanse romans, die me een tijd door Napels en Italië hebben gevoerd. Ik heb het gevoel daar een beetje thuis zijn geraakt. Wie Elena Ferrante ook is, ze kent Napels als haar broekzak, dat kan niet anders. Elena Greco zou haar alter ego kunnen zijn. Haar beschrijvingen zijn zo doorleefd dat die alleen uit eigen ervaring kunnen zijn voortgevloeid. Ze heeft me met met haar boeiende, verhalende stijl, de mooie spanningsboog van elk hoofdstuk aan mijn stoel gekluisterd. Ik moest gewoon door met lezen.
Grote klasse.
Wereldbibliotheek, 2016
477 pagina’s